مسیرهای گردشگری پیشنهادی داخل تبریز

1-بازار تاریخی تبریز: بازار تبریز از بزرگ‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان و یکی از شاهکارهای معماری ایرانی است. این بازار در سال 1193 هجری قمری بر اثر زلزله با خاک یکسان شد اما طولی نکشید که به همت مردم شهر بازسازی شد. لینک موقعیت روی نقشه گوگل

2-باغ و استخر شاهگلی: گول در زبان ترکی به معنی استخر، آبگیر یا دریاچه می‌باشد بنابراین شاه گلی به معنی «استخر بزرگ» ترجمه شده است. احداث بنای اولیه این آبگیر را به زمان پادشاهان آق ‌قویونلو و توسعه آن را به زمان صفویه نسبت می‌دهند. لینک موقعیت روی نقشه گوگل

3-باغ گلستان: باغ گلستان تبریز که نام دیگر آن باغ فجر می‌باشد، یکی از بوستان‌های قدیمی و مشهور شهر تبریز است که در سال 1308 خورشیدی احداث شد. این باغ در بخش غربی شهر تبریز در میان خیابان‌های منجم، ملل متحد، نادری و قونقاباشی^* قرار گرفته است و از قدیم به عنوان گردشگاه عمومی و باغ ملی شهر مورد توجه مردم بوده است. متأسفانه در سال 1374 دیوارهای تاریخی این باغ به دلایل نامعلومی برداشته شد و همین امر باعت شد زیبایی باغ تا حدودی از بین برود. لینک موقعیت روی نقشه گوگل

4-بقعه صاحب الامر: بقعه صاحب‌الامر یا مسجد شاه تهماسب در جانب شرقی میدان صاحب‌آباد واقع است. در گذشته مسجد سلطنتی شاه تهماسب صفوی بود. بقعه صاحب‌الامر تبریز، معبدی از عهد مهرپرستی است. این بقعه خانقاه مهرپرستان بوده و نام مهران رود و اسطوره قربانی مهرپرستانه گاو در کنار نام بقعه صاحب‌الامر گواه بر این نظر می‌باشد. این بنا در زلزله سال 1193 هجری قمری فرو ریخت و در سال 1208 هجری قمری، به همت جعفرقلی‌ خان دنبلی ملقب به باتمانقلیچ تجدید بنا گردید. در سال 1266 هجری قمری میرزا علی‌اکبر خان، مترجم کنسولگری روس که مردی ثروتمند و خیّر بود به آیینه‌بندی قسمتی از بقعه و تعمیرات آن اقدام کرد و صحن و مدرسه کنونی را احداث و موقوفاتی برای آن‌ها تعیین کرد. نام این صحن و مدرسه در بدو تأسیس اکبریه بود، ولی بعدها صحن مقام صاحب‌الامر خوانده شد. لینک موقعیت روی نقشه گوگل

5-حمام نوبر: حمام نوبر تبریز یکی از باشکوه‌ترین معماری‌های ایرانی بر جای مانده از اواسط دوران قاجار است که با مساحتی حدود 700 متر مربع، در محل تقاطع دو خیابان اصلی و معروف شهر تبریز (امام خمینی و تربیت) واقع شده است. این حمام حدود 140 سال پیش توسط معماری به نام بالاکاظم از اهالی قره‌ آغاج ساخته شد. حمام قدیمی نوبر در سال 1378، از سوی سازمان میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و در قالب طرح پردیسان، با تغییر کاربری با همان الگوی قدیمی و بدون دخل و تصرف در فضاهای معماری، به سفره‌خانه و چایخانه سنتی تبدیل شد. در راستای بهره‌برداری بهینه از تمام فضاهای حمام، فضاهای سربینه و گرمخانه به سفره‌خانه و فضای پشت بام به چایخانه و اجرای مراسم پرده‌خوانی و نقالی اختصاص دارد. لینک موقعیت روی نقشه گوگل

6-موزه معماری بهنام: خانه بهنام از قدیمی‌ترین بناهای اوایل دوره قاجار در شهر تبریز می‌باشد که در دوره ناصرالدین شاه مرمت و احتمالاً تزئینات نقاشی به آن اضافه شده است .این بنا از نظر معماری (طرح و ساخت) و تزئینات به عمل آمده در آن و کامل بودن بنا، یک نمونه ساختمان مسکونی قابل مطالعه است و دارای اهمیت ویژه می‌باشد. این خانه در حال حاضر به دانشکده معماری دانشگاه صنعتی سهند تبدیل شده است. لینک موقعیت در نقشه گوگل

7-خانه پروین اعتصامی: پروین اعتصامی در تاریخ 25 اسفند سال 1285 خورشیدی در خانه‌ای در محله ششگلان تبریز متولد شد و تا سن 6 سالگی که به همراه خانواده به تهران مهاجرت نمود، در این خانه پرورش یافت. پروین اعتصامی که در اصل نام وی «رخشنده» می‌باشد در خانواده‌ای فاضل و در دامان پدری دانشمند و مادری شاعر تربیت شد و به یُمن بهره‌مندی از فضای ادبی و شاعرانه‌ای که در خانه پدری وجود داشت و قریحه‌ای سرشار از ذوق ادبی و توانایی فراوانی که در این زمینه از آن برخوردار بود، به سرودن شعر روی آورد. پدرش یوسف اعتصام‌الملک، به دلیل اشعار موزون و زیبایی که رخشنده در 8 سالگی سرود، تخلص «پروین» را برای او انتخاب کرد و به تدریج به همین نام شهرت یافت.  لینک موقعیت تقریبی روی نقشه گوگل   

آدرس: خیابان عباسی، جنب مسجد میرآقا، کوچه ساوجبلاغی، پلاک ۶

8- خانه صرافلار (موزه سفال): 

خانه صرافلار تبریز واقع در خیابان شمس تبریزی، متعلق به دوره قاجار و اوایل پهلوی است و شامل یک طبقه و یک زیرزمین می‌باشد. این خانه توسط سازمان میراث فرهنگی خریداری و مرمت شده و از سال 1374 به عنوان نمایشگاه و خانه سفال مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. در این خانه تاریخی مشبک‌کاری، طراحی و کنده‌کاری بر روی سفال و ساخت انواع ظروف سفالی به شکل مدرن آموزش داده می‌شود.   لینک موقعیت روی نقشه گوگل

9-خانه ختایی (خانه هنرمندان تبریز): ختائیان خانواده بازرگان و ثروتمندی بودند که در نزدیکی باغشمال در خانه‌ها و باغ‌های بزرگ تو در تو در کوچه صدر منزل داشتند. آن‌ها با محافظه‌کاری و درایت توانستند در تمام سال‌های جنگ و انقلاب آذربایجان، خود را در امان نگه دارند تا این که روس‌ها در روز اول محرم سال 1330 علی‌رغم آتش‌بس اعلام شده، به این خانه حمله برده و افرادی را که از ترس در زیرزمین خانه مخفی شده و قرآن به سر گرفته بودند را کشتند و خانه را غارت کردند. این خانه توسط شهرداری خریداری شده و در آبان 1389 با حضور شهردار تبریز و اعضای شورای شهر و اهالی فرهنگ و هنر به نام «خانه هنرمندان تبریز» افتتاح شد و به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تبریز واگذار گردید.

10-خانه مشروطه: خانه مشروطه واقع در محله قدیمی راسته کوچه (خیابان شهید مطهری فعلی) از بناهای تاریخی دوره قاجار است که تاریخ بنای آن به سال 1245 خورشیدی می‌رسد. این خانه متعلق به حاج میرزا مهدی کوزه‌کنانی معروف به ابوالمله؛ از بازرگانان خوش‌نام شهر تبریز و یکی از حامیان بزرگ نهضت آزادیخواهی مردم آذربایجان بوده است که خانه شخصی خود را به عنوان پایگاهی مطمئن در اختیار مجاهدین مشروطه قرار داد.  لینک موقعیت روی نقشه گوگل

11-عمارت شهرداری (موزه شهرداری): کاخ شهرداری تبریز یکی از بناهای زیبا، مستحکم و دیدنی شهر تبریز است که در سال 1314 خورشیدی و به دستور رضا شاه پهلوی در محل گورستان متروک و مخروبه کوی نوبر با نظارت مهندسان آلمانی و در زمان ریاست شهرداری حاج ‌ارفع‌الملک جلیلی بنا شد. کاخ شهرداری تبریز در مرکزی‌ترین نقطه شهر تبریز و در میدان شهرداری که به میدان ساعت نیز معروف است قرار دارد       اکنون بعنوان موزه شهرداری مورد استفاده است

          لینک موقعیت روی نقشه گوگل

12- مقبره الشعرا: این مقبره با آرامگاه شاعران از حوالی بقعه سید حمزه شروع و تا مزار بابا حسن (قبر ملاحسن کنونی) از شمال و دره گراب و درب سرخاب از غرب کشیده می‌شود و در آن شعرا، علما، فقها، عرفا و اولیای بسیاری دفن گردیده‌اند. نام مقبره‌الشعرای سرخاب ظاهراً پس از دفن شدن شاعران معروف سده ششم نظیر خاقانی و ظهیرالدین فاریابی و شاعرانی که بعد از آنان در آنجا دفن شده‌اند، معروف گردیده است.

در شهریور ماه 1350 خورشیدی، مسابقه‌ای برای طرح یک بنای یادبود در مقبرة‌الشعرا توسط روزنامه‌های اطلاعات، کیهان و مجله یغما برگزار گردید و پس از چندی، پیشنهاد «غلامرضا فرزان‌مهر» برگزیده شد و عملیات احداث بنای یادبود آغاز گردید. هم‌اکنون این بنای یادبود نماد مقبرة‌الشعرا و یکی از نمادهای شهر تبریز محسوب می‌شود.

بیش از 400 شاعر، عارف و رجال نامی ایران و کشورهای منطقه از 800 سال پیش به ترتیب از حکیم اسدی طوسی تا استاد شهریار، یکی پس از دیگری در این جا به خاک سپرده شده‌اند. لینک موقعیت در نقشه گوگل

13-مدرسه نگارگری (مقبره دو کمال): مقبره دو کمال تبریز آرامگاه کمال‌الدین بهزاد و کمال‌الدین مسعود خجندی می‌باشد که در محله بیلانکوه شهر تبریز قرار دارد.

کمال‌الدین بهزاد نقاش و نگارگر (مینیاتوریست) چیره‌دست ایرانی قرن دهم هجری قمری و نگارگر مکتب هرات است. وی در دربار سلطان حسین بایقرا و نزد امیر علیشیر نوایی در هرات تقرب یافت و بعد از استیلای شاه اسماعیل اول صفوی بر ازبکان، همراه وی به تبریز آمد و در دوره شاه تهماسب صفوی نیز در تبریز با احترام زیست و در آنجا درگذشت.

کمال‌الدین مسعود خجندی از شعرای معروف قرن هشتم و نهم هجری قمری است که بعد از تشرف به حج، در تبریز سکنی گزید و تحت حمایت سلطان جلایر قرار گرفت. از آنجا که سلطان حسین جلایری یکی از ارادتمندان کمال‌الدین خجندی محسوب می‌شد، در محله بیلانکوه باغچه‌ای را به شیخ هدیه کرد و در آنجا خانقاهی برای وی بنا نمود و از این زمان باغ مذکور به «باغ کمال» مشهور شد.

این آرامگاه در سال 1338 خورشیدی توسط فرهنگ‌دوستان شهر تبریز کشف و بعدها به همت انجمن آثار ملی، مرمت و لوح یادبود در آن نصب شد.

در چند سال اخیر این مکان «دانشگاه دو کمال» یا «مرکز آموزش نگارگری» عنوان گرفته است. لینک موقعیت در نقشه گوگل

14-موزه آذربایجان: این موزه دارای تالار مردم‌شناسی، تالار باستان‌شناسی و تالار مشروطیت است. بخش مشروطیت شامل عکس‌ها و مدارک مربوط به انقلاب مشروطه همراه با آثاری از ستارخان و باقرخان (سرداران ملی ایران) است.

در حال حاضر 11 ‪ هزار قطعه شیء فرهنگی ثبت شده در موزه آذربایجان نگهداری می‌شود که به دلیل کمبود امکانات تنها 2300 قطعه از آن‌ها در معرض دید قرار دارد. برخی از آثار این موزه حاصل حفاری‌های انجام شده در موشلان و حسنلو و قره تپه و خسروشاه و مارلیک و ... است که پیشینه برخی از آن‌ها به 4000 سال پیش از میلاد می‌رسد.    لینک موقعیت در نقشه گوگل

15-موزه ادبی استاد شهریار: موزه ادبی شهریار که در گذشته خانه استاد شهریار بوده است متعلق به دوره پهلوی دوم (سال 1347) می‌باشد که در مرکز شهر تبریز قرار دارد و در دو طبقه و با مصالح کاملاً جدید ساخته شده است. در این موزه علاوه بر آثار چاپ شده استاد، دفاتر و اوراق بسیاری از آثار و اشعار ایشان به خط خود استاد و قرآنی که با خط نسخ نگاشته‌اند و برخی لوازم تحریر و وسایل شخصی و آلبوم‌های عکس محتوی تصاویر یادگاری این شاعر اندیشمند و فرزانه به معرض نمایش گذاشته شده است.  لینک موقعیت روی نقشه گوگل

16-موزه سنجش: در موزه سنجش انواع ادوات مقیاس توزین از قبیل ترازوهای ظریف زرگری تا قپان‌های بزرگ میادین بار مربوط به قرون گذشته، سنگ وزنه‌ها و پیمانه‌های نفتی، وسایل مربوط به علم نجوم و اخترشناسی مانند اسطرلاب و کره‌های سماوی، ابزارهای سنجش مربوط به علم هواشناسی و قطب‌نماها و سایر مقیاس‌های دیگر به نمایش گذاشته شده است. این موزه در فضای دل‌انگیز خانه تاریخی سلماسی در سال 1381 خورشیدی احداث شده است.

خانه سلماسی یکی از خانه‌های قدیمی تبریز است که متعلق به اوایل حکومت قاجاریه می‌باشد و توسط خاندان حیدرزاده احداث و توسط خانواده سلماسی (از خانواده‌های قدیمی تبریز) توسعه و تکمیل شده است.

این بنا توسط استانداری از وراث خانواده سلماسی برای تبدیل به موزه سنجش به تملک درآمد و در اختیار سازمان میراث فرهنگی گذاشته شد.

17-موزه قاجار: در دوره قاجار عمارت‌های بسیار زیبایی در شهر تبریز احداث شده بود که خانه امیرنظام گروسی یکی از باارزش‌ترین بازمانده‌های این خانه‌های تاریخی است. این خانه که اکنون با عنوان موزه قاجار مطرح می‌باشد، در محله ششگلان که یکی از محلات قدیمی شهر تبریز است، قرار دارد. دلیل انتخاب این بنا به عنوان موزه قاجار، اهمیت دارالسلطنه تبریز در دوره قاجاریه بوده است. این منزل محل زندگی ولیعهد و مقر فرماندهی در جنگ‌های ایران و روس بوده است. لینک موقعیت در نقشه گوگل

18-موزه کاریکاتور: موزه کاریکاتور تبریز نخستین موزه بزرگ و مجهز خاورمیانه و پنجمین موزه بزرگ کاریکاتور جهان است که در آن 14 هزار اثر از استادان و کارتونیست‌های مشهور جهان از جمله زلاتوفسکی، کوزوبورکین، کوراوغلی، درژنین، کولمشکینو، پرومبیتا و بایرام حاجی‌زاده در دو گالری نگهداری می‌شود. این آثار که همگی اصل می‌باشند، حاصل برپایی بیش از 10 جشنواره بین‌المللی در استان است.

این موزه در سال 1385 در محل ساختمان قدیمی کتابخانه ملی تبریز پشت باغ تاریخی گلستان راه‌اندازی شده است.

از دیگر بخش‌های موزه، کتابخانه آن می‌باشد که بیش از یک هزار آلبوم به همراه آرشیو نشریات تاریخی و خارجی در آن موجود بوده و مورد استفاده عموم قرار می‌گیرد. لینک موقعیت روی نقشه گوگل